Meteoroloji Çalışanları 18 Ağustos Günü (Yarın) İş Bırakırsa Ne Olur?

Özet

Toplu sözleşme sürecinde hükümetin sunduğu düşük zam teklifleri sendikalar tarafından reddedildi. Birçok konfederasyon ve sendika 18 Ağustos’ta ülke genelinde bir günlük iş bırakma kararı açıkladı. Bu çerçevede, havalimanlarında görev yapan Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) personelinin eyleme katılması halinde hem Türkiye iç hat/dış hat uçuşlarında hem de Türkiye üzerinden geçen transit trafiğinde ciddi aksamalar söz konusu olabilir.

Toplu Sözleşmede Tarafların Teklifleri ve Eylem Kararı

Hükümetin teklifi (ilk teklif): 2026’nın ilk 6 ayı için %10, ikinci 6 ayı için %6; 2027’nin her iki yarısı için %4 + %4 oranında artış.
Memur-Sen’in talebi: 2026 için %25 + %20, 2027 için %20 + %15
Eylem çağrısı: Memur-Sen, KESK, Türkiye Kamu-Sen, Birleşik Kamu-İş ve diğer bileşenler 18 Ağustos’ta bir günlük iş bırakma ve ortak açıklamalar duyurdu.

Havacılıkta Ek Ödeme Dengesizliği Tartışması

DHMİ ve SHGM’de yeni performans primi: 10 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan kararlarla DHMİ ve SHGM personeline aylık performans primi uygulaması yürürlüğe girdi. Prim, Türkiye’deki sivil havalimanlarında gerçekleşen giden uçak trafiği gibi göstergelere dayalı olarak hesaplanıyor.
MGM personeli için durum: Eurocontrol talimatlarınca seyrüsefer hizmeti veren dolayısı ile verilen hizmetleri ve bunun karşılığında oluşan maliyetleri Eurocontrol tarafından karşılanacak olmasına rağmen, MGM personeli performans primi düzenlemesi kapsamına dahil edilmemiştir. Bu nedenle “aynı ekosistemde farklı kurumlar arasında ücret/ek ödeme farkı” tartışması büyüyor. Saha aktörleri ve sendikalar, özellikle hava seyrüsefer güvenliğinde kritik rol oynayan havalimanı meteoroloji personelinin mağdur edildiğini savunuyor.
Sahadaki rakamlar: SHGM/DHMİ’deki “havacılık tazminatı + performans primi” toplamı, MGM personeline ödenene kıyasla çok yüksek – yaklaşık “50 kat” seviyelerinde.

Havalimanlarında Meteoroloji Personeli İş Bırakırsa Ne Olur?

Havacılık meteorolojisi; METAR/SPECI (havaalanı güncel gözlemleri), TAF (kısa/orta vadeli tahmin), SIGMET/AIRMET (tehlikeli hava olayı uyarıları), rüzgâr-sıcaklık üst seviye verileri ve pist durumu raporlaması gibi ürünlerle uçuş emniyetinin temel girdilerinden biridir. Uluslararası sivil havacılık kurallarında (ICAO Annex 3) bu hizmetlerin sağlanması zorunludur. Dolayısıyla geniş katılımlı bir iş bırakma, aşağıdaki sonuçları doğurabilir:

1) Operasyonel Kısıtlar ve Gecikmeler

METAR/TAF üretilmezse: Aletli (IFR) operasyon planlaması zorlaşır; taşıyıcılar risk yönetimi gereği sefer iptali/erteleme yoluna gidebilir. Havaalanı asgari meteorolojik kriterlerin teyidi yapılamazsa slot kayıpları ve ATFCM (trafik akış yönetimi) kısıtları artar.
SIGMET/uyarı eksikliği: CB (kümülonimbus), rüzgâr kesmesi, kuvvetli rüzgâr, buzlanma gibi tehlikelere ilişkin resmî uyarıların yayımlanamaması; yaklaşma ve kalkışlarda emniyet marjını daraltır. Hava trafik hizmetleri (ATS) ihtiyatlı davranıp kapasite düşürür.

2) Havalimanı Bazlı Senaryolar

İstanbul, Antalya, Ankara gibi yoğun meydanlar: Dakikadaki hareket sayıları düşürülür, iniş-kalkış aralıkları açılır. Görüş/kesme rüzgâr gibi hassas eşiklerde kategori düşümü (örn. CAT II’den CAT I’e) söz konusu olabilir.
Olumsuz meteorolojide (sis, kuvvetli yağış, CB hatları): Toplu iptaller, alternatif meydanlara divert (başka meydana yönlendirme) ve yolcu konaklamaları gündeme gelir. Yer hizmetleri de pist/saha durum raporları eksikliği nedeniyle işleyişi yavaşlatır.

3) Türkiye Üzerinden Transit Trafik

Türkiye, EUROCONTROL istatistiklerine göre 2025 yazında günde ~3.900–4.000 uçuşla Avrupa’nın en yoğun hava sahalarından biri. MWO (Meteorological Watch Office) Ankara’nın SIGMET üretiminde gecikmesi/aksaması, FIR çapında akış kısıtına ve akaryakıt marjlarını zorlayan beklemelere yol açabilir.
Overflight (sadece Türk hava sahasını kullanan transit) taşıyıcılar, rota değişikliği ile çevre FIR’lara (Atina, Sofya, Bakü, Tahran, Şam/Erbil sahaları uygun oldukça) kayabilir; bu da komşu hava sahalarında tıkanma ve zincirleme gecikmeler yaratır.

4) Uluslararası ve Düzenleyici Boyut

ICAO Annex 3 yükümlülüğü gereği, MET hizmetlerinin kesintisi halinde acil/olağanüstü planlar (contingency) devreye alınır; NOTAM ile “kısıtlı meteorolojik hizmet” duyuruları yapılır. EUROCONTROL kontenjan (regulation) uygulamalarıyla akış düşürülür.
Havayolu yakıt/rota maliyeti artar; kârlılık düşer. Sigorta ve sorumluluk riskleri nedeniyle taşıyıcılar emniyet lehine iptal eğilimine girer.

5) Yolcu ve Tedarik Zinciri Etkisi

Yolcu tarafı: Yüz binlerce yolcuyu etkileyebilecek gecikme, iptal, bagaj aksamaları.
Kargo/lojistik: Bozulabilir yük ve kritik tedarikler (ilaç, yedek parça) için ötelenmiş teslimat ve alternatif güzergâh maliyetleri.

Son Söz

Toplu sözleşmede adil ve gerçekçi bir uzlaşı sağlanamazsa, özellikle meteoroloji çalışanları, sivil havacılık sektöründeki paydaşları (DHMİ ve SHGM) seviyelerinde olması gereken haklarının teslim edilmemesine tepki olarak, sendikalar tarafından alınan iş bırakma kararlarına uyarlarsa aksayan kamu hizmetlerinin ötesinde havacılık sektöründe ciddi zorluklar ve aksamalar da yaşanabilecek. Havalimanlarında meteoroloji hizmetinin aksaması, yalnız Türkiye’nin değil, Avrupa-Ortadoğu koridorunun tamamının performansını düşürebilecek. Çözüm, kurumlar arası ücret dengesizliğini giderecek ve çalışan motivasyonunu yükseltecek adil tazminat haklarıyla mümkün.